ხშირად შეგხვედრიათ ყალბი ინფორმაცია? - გაიგეთ, როგორ უნდა შეამოწმოთ მასალის მართებულობა

ძიება

თუ იყენებთ ინტერნეტს, დიდი ალბათობით ხშირად შეგხვედრიათ ყალბი (Fake) ინფორმაცია. ეს შეიძლება იყოს, მაგალითად, სულელური სტატია იმის შესახებ, თუ როგორ ხედავენ "მარცხენა ტვინით" და "მარჯვენა ტვინით" მოაზროვნე ადამიანები ერთნაირ ფოტოზე განსხვავებულად ფერებს, მაგრამ ეს ასევე შეიძლება იყოს პოტენციურად საშიში ინფორმაცია - როგორიცაა, "სამედიცინო რჩევები", რომელიც შეიძლება ძალიან ცუდად დასრულდეს. ნებისმიერ შემთხვევაში, თქვენ შეგიძლიათ დაეხმაროთ დეზინფორმაციის გავრცელების შეჩერებას ფაქტების შემოწმებით.

1. შეამოწმეთ ინფორმაცია სტატიის ავტორის შესახებ, რათა ნახოთ, შეიძლება თუ არა მისი ნდობა. სტატიის დასაწყისში ან ბოლოს, როგორც წესი, მითითებულია ავტორის სახელი და მისი გამოქვეყნების თარიღი. გაარკვიეთ, ავტორი სპეციალიზებულია ამ თემაზე თუ არა. მოძებნეთ მისი სახელი და გვარი google-ში და გაიგებთ ვინ არის და არის თუ არა საკმარისად კვალიფიციური. თუ არა, სტატია შეიძლება შეიცავდეს ცრუ ან შეცდომაში შემყვან ინფორმაციას. თუ სტატიის ავტორი ჟურნალისტია, მოძებნეთ მის მიერ დაწერილი სტატიები, რომ ნახოთ უკვე იმუშავა თუ არა ამ თემაზე. თუ მითითებულია, რომ სტატიის ავტორი არის ექიმი, მეცნიერი, პროფესორი და ა.შ, შეამოწმეთ ეს ინფორმაცია სიმართლეა თუ არა. თქვენ შეგიძლიათ შეამოწმოთ ავტორის პროფესიული გვერდი LinkedIn-ზე ან სხვა საიტზე, რათა გაიგოთ, როგორია მისი კვალიფიკაცია, რომელ მედიასთან თანამშრომლობდა და თანამშრომლობს ახლა. თუ ავტორი არ არის მითითებული, ფრთხილად იყავით. შესაძლოა ინფორმაცია ყალბია.

2. გადახედეთ სტატიის გამოქვეყნების თარიღს, რომ ნახოთ არის თუ არა ის განახლებული. სტატიის გამოქვეყნების თარიღი ჩვეულებრივ მითითებულია ავტორის სახელის გვერდით, ან სათაურთან ახლოს. შეამოწმეთ, რომ თარიღი ახალია და სტატია არ შეიცავს მოძველებულ ინფორმაციას. შეეცადეთ გამოიყენოთ ინფორმაციის ყველაზე განახლებული წყაროები. მოძველებული სტატიები შეიძლება გამოყენებულ იქნას რაიმეზე ცრუ შთაბეჭდილების შესაქმნელად, რადგან ისინი არ ასახავს მიმდინარე მდგომარეობას.

3. მოძებნეთ ინტერნეტში, რათა ნახოთ, აქვეყნებენ თუ არა ამ ინფორმაციას სანდო წყაროები. თუ პოსტი განიხილავს სიახლეს, ნახეთ, აშუქებენ თუ არა მას ცნობილი საინფორმაციო საიტები. თუ ასეა, წაიკითხეთ ზუსტად რას წერენ: ადასტურებენ ამ ინფორმაციას თუ უარყოფენ. თუ ინფორმაციას არ აშუქებს სხვა წყაროები, ის შეიძლება არასანდო იყოს. მნიშვნელოვანი სიახლეები, როგორიცაა პოლიტიკური ან სამედიცინო სიახლეები, ჩვეულებრივ შუქდება დიდი რაოდენობით მედია საშუალებებში. მაგალითად, თუ წააწყდებით შენიშვნას, რომ ასტეროიდი დაფრინავს დედამიწაზე, მაგრამ სხვა წყარო არ წერს ამის შესახებ, მაშინ დიდი ალბათობით, ეს ტყუილია.

4. მოძებნეთ ტექსტში ენობრივი მანიპულირების ნიშნები. წაიკითხეთ სტატია სათაურის ჩათვლით. დააკვირდით მანიპულირების, მიკერძოების ნიშნებს. ყურადღება მიაქციეთ გრამატიკულ და ორთოგრაფიულ შეცდომებს, ასევე ძახილის ნიშნების და დიდი ასოების ზედმეტად გამოყენებას, რაც შეიძლება მიუთითებდეს, რომ სტატია არ არის დაწერილი პროფესიონალის მიერ და ის გამიზნულია მხოლოდ ზეგავლენის მოსახდენად. ასევე ყურადღება მიაქციეთ უხეშ და შეურაცხმყოფელ გამონათქვამებს. ენობრივი პრობლემები ხშირად მიუთითებს იმაზე, რომ ინფორმაცია გამოქვეყნებულია არასანდო წყაროს მიერ.

5. სტატიაში მოძებნეთ ციტატები ოფიციალური დოკუმენტებიდან ან ექსპერტების განცხადებებიდან. პროფესიონალურად დაწერილი ახალი ამბების სტატიები ხშირად იყენებენ მითითებებს სხვა პუბლიკაციებზე, ექსპერტთა მოსაზრებებს ან ოფიციალურ წყაროებიდან ამონაწერებს, რათა მხარი დაუჭირონ ამა თუ იმ ნათქვამს. თუ ვერ ხედავთ წყაროებს ან ციტატებს, ეს შეიძლება იყოს დეზინფორმაციის ნიშანი. თუ სტატია შეიცავს წყაროების ბმულებს, გამოიყენეთ ისინი, რათა გაარკვიოთ, ნამდვილად ადასტურებენ თუ არა დაწერილს.

6. განცხადების ავთენტურობის სრულად შესამოწმებლად მიმართეთ ორიგინალურ წყაროებს. პირველადი წყაროებია საკანონმდებლო აქტები, სამინისტროებისა და დეპარტამენტების ანგარიშები, შეგროვებული მონაცემები, სასამართლო დოკუმენტები და სამეცნიერო სტატიები. ხდება, რომ პირველადი წყაროებიდან მიღებული ინფორმაცია დამახინჯებულია, რათა შეესაბამებოდეს გამოქვეყნების მიზანს. წაიკითხეთ ორიგინალური წყაროები, რათა დარწმუნდეთ, რომ ინფორმაცია ზუსტია. სტატიის სათაურში შესაძლოა საერთოდ არ იყოს რაიმე სიცრუე და შეცდომაში შეგიყვანოთ შემდეგ მთლიანმა ტექსტმა. ასევე, შესაძლოა მონაცემები არასწორად იყოს წარმოდგენილი. მაგალითად, სტატიის ავტორი ამტკიცებს, რომ გამოკითხულთა 90% იყო სიკვდილით დასჯის მომხრე, სინამდვილეში კი მხოლოდ ხუთი ადამიანი გამოიკითხა და ამას საერთოდ არ შეიძლება ეწოდოს რეალური გამოკითხვა.სამედიცინო ინფორმაციისთვის, როგორიცაა პანდემია, წაიკითხეთ პირველადი წყაროები, როგორიცაა ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ვებსაიტი არასანდო წყაროების ნაცვლად.

 

წყარო: wikihow.com

მეტის ნახვა